Maria Szmytówna

Biografia

(ur. 26 marca 1903 r. w Jacewie, zm. 23 listopada 1986 r. w Poznaniu), chemiczka, farmaceutka, twórczyni poznańskiej szkoły balneochemii. Świadectwo doj­rzałości wraz z dyplomem nauczycielki licealnej uzyskała w 1924 roku w Wyższym Liceum im. Dąbrówki w Poznaniu, po czym pracowała w Państwowej Szkole Wy­działowej w Nakle nad Notecią. W 1926 roku rozpoczęła studia chemiczne na Wy­dziale Matematyczno – Przyrodniczym Uniwersytetu Poznańskiego (UP), utrzymu­jąc się z pracy w poznańskich szkołach i udzielanych korepetycji. Dyplom magistra filozofii w zakresie chemii uzyskała w 1932 roku na podstawie pracy pt. „Własności katalityczne żelazinów srebra”. Ze względu na panujące wówczas w Polsce bezro­bocie,  spowodowane kryzysem gospodarczym, była zmuszona podjąć pracę aż w odległym Zakopanem na stanowisku chemika w Fabryce Sztucznych Wód Mineral­nych „Zdrój”. Po powrocie do Poznania w 1933 roku, otrzymała etat starszego asy­stenta, a następnie adiunkta w Katedrze Chemii Farmaceutycznej UP. W 1945 roku, jako pierwsza po wojnie, obroniła pracę doktorską, która była już gotowa przed wojną. Równocześnie od maja 1945 studiowała farmację na nowo utworzonym Wydziale Farmaceutycznym i 27 XI 1947 uzyskała stopień magistra. Jako ekspert w dziedzinie balneochemii, w 1960 roku została mianowana człon­kiem Rady Nadzorczej ds. Uzdrowisk przy Ministrze Zdrowia. Równocześnie peł­niła funkcję konsultanta w Centralnym Zarządzie Uzdrowisk w Warszawie i była członkiem Rady Naukowej Instytutu Balneoklimatycznego w Poznaniu. Od 1978 roku pracowała w Komisji Nauk Chemicznych, działającej przy Oddziale Poznańskim Polskiej Akademii Nauk. Od 1951 roku wchodziła w poczet członków Polskiego Towa­rzystwa Przyjaciół Nauk w którym pełniła kolejno funkcję sekretarza (1952 – 1956) i wiceprzewodniczącej Komisji Matematyczno – Przyrodniczej (1956 – 1966). Była przewodniczącą Oddziału Poznańskiego Polskiego Towarzystwa Chemicznego (1964 – 1970), przewodniczącą Oddziału Poznańskiego Polskiego Towarzystwa Balneolo­gii, Bioklimatologii i Medycyny Fizykalnej (PTBBiMF) oraz członkiem honorowym tego Towarzystwa. Wchodziła w skład  Komitetu Redakcyjnego organu prasowego PTBBiMF – kwartalnika „Balneologia Polska”. Brała udział w pracach Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego, Polskiego Towarzystwa Hydrobiologicznego, Pol­skiego Towarzystwa Badań Radiacyjnych. Była członkiem Międzynarodowego To­warzystwa Hydrobiologii Lekarskiej (International Society of Medical Hydrology). Nie założyła rodziny.

Ciekawostki/Cytaty

Po rozpoczęciu działań wojennych pozostała w Poznaniu i prowadziła w Col­legium Chemicum stołówkę dla wysiedleńców potrzebujących pomocy. Poszuki­wana za tę działalność przez gestapo, wyjechała do Radomska, gdzie pozostała do końca wojny. Pracując w laboratorium Fabryki Gwoździ i Narzędzi Rolniczych „Metalurgia”, brała udział w akcjach sabotażowych w fabryce, przygotowywała leki dla partyzantów z okolicznych lasów oraz włączyła się w tajne nauczanie miej­scowej młodzieży szkolnej.

Zakończenie wojny i odbudowywanie Collegium Chemicum tak wspominała:

„Jestem ułomna i mam kłopoty z chodzeniem po drabinach i chybotliwych deskach, lecz zastałam już na rekonesansie i próbach porządkowania co się tylko dało, naszą przedwojenną asystentkę mgr Aleksandrę Smoczkiewiczową (dziś profesor Akademii Handlowej w Poznaniu) oraz przedwojennych laborantów: Stanisława Bejmę, Jana Jarockiego i Mariana Szamera. Ponieważ korytarze na drugim piętrze były w dużej części wypalone, na belki poprzeczne położono prowizorycznie deskę drewnianą, nad nią przeświecało miejscami niebo, a w dół patrząc, widziało się pustą przestrzeń do parteru, z gruzami, tu i ówdzie zwisającymi szczątkami belek i desek. Ażeby mi ułatwić przechodzenie wzdłuż korytarza, laboranci przybili do naszej „kładki” miejscami pręty i umocowali przy nich, na wysokości około 80 cm, linę dla przytrzymywania się”.

M. Szmytówna, dysponująca unikalną wiedzą z zakresu balneologii, której dokumenty stanowiące podstawą nadania tytułu profesora zwyczajnego – według Ludwiczak – nigdy nie zostały wysłane z uczelni.